Een baan én mantelzorg, dat wringt.

Mensen die naast hun baan een familielid, vriend of buur helpen verzorgen, vinden dat over het algemeen goed te combineren. Totdat die ‘mantelzorg’ meer dan acht uur in de week beslaat en gecombineerd moet worden met werken. Mensen die dat doen zijn veel minder tevreden over hun leven en ervaren grote tijdsdruk. Om het vol te houden zijn een meedenkende houding van de baas en mogelijkheden om flexibel te werken cruciaal.

Dit blijkt uit een onderzoek dat het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) deze woensdag publiceert, waarvoor onder meer 3.800 werkende mensen werden bevraagd. Het is één van de eerste grote onderzoeken naar mantelzorg, werk en de invloed op de kwaliteit van leven.

De combinatie van werk en mantelzorg is volgens de onderzoekers een belangrijk maatschappelijk thema, omdat de komende jaren steeds meer mensen werk moeten combineren met zorg. Dat komt doordat het potentieel aan mantelzorgers sterk afneemt, vooral door vergrijzing. Waar nu nog vijftien mensen potentieel kunnen zorgen voor een hoogbejaarde, is dat aantal in 2040 gedaald tot zes.

Helpen bij het douchen

Bijna twee miljoen mensen combineren nu al hun baan met het verzorgen van iemand uit hun omgeving. Het gaat bijvoorbeeld om het helpen douchen van bejaarde ouders, een partner naar de dokter rijden of de administratie doen voor een gehandicapte buurman. Ruim zeven op de tien werkende mantelzorgers vinden dat „goed te combineren”.

25

procent van de 16- tot 69-jarigen combineert een baan van 12 uur per week of meer met het geven van mantelzorg (bijna twee miljoen mensen). Dat is 31 procent van de werkende vrouwen en 22 procent van de werkende mannen.

45

uur per week zijn mannen die een zorgtaak combineren met werk gemiddeld kwijt (39 uur werk, 6 uur mantelzorg). Bij vrouwen is het gemiddeld 34 uur (28 uur werk, 6 uur mantelzorg).

52

uur in de week zijn 400.000 mensen kwijt aan werk en intensieve mantelzorg samen. Zij werken gemiddeld 31 uur en helpen daarnaast nog 21 uur.

Van deze groep verlenen 400.000 mensen intensieve mantelzorg naast hun baan, minimaal acht uur zorg in de week. Gemiddeld werken zij 31 uur en besteden ze daarnaast 21 uur aan zorg. Het is vooral die groep waar de problemen zich voordoen; 20 procent van hen is ontevreden over het eigen leven en bijna 40 procent ervaart een hoge tijdsdruk – allebei veel meer dan mensen die minder zorg leveren of minder werken.

Lees ook: Hoe mantelzorg je leven overneemt: ‘Ik heb gedaan wat ik kon’

Ruim de helft van de mensen die intensief mantelzorg verleent en werkt geeft aan dat de hulpbehoevende alleen door hem of haar geholpen wil worden, omdat er niemand anders beschikbaar is. Het gaat bijvoorbeeld om ouders die maar één kind hebben en geen professionele hulp in huis dulden. De SCP-onderzoekers noemen dit de „mantelzorgklem.”

De Arnhemse Mirre Borger (51) zat jarenlang in die ‘klem’. Ze verzorgde haar moeder, die de hersenziekte van Huntington heeft, vijf jaar lang. Op het einde was ze er bijna 24 uur per dag aan kwijt. Ze is jobcoach, maar had al die jaren geen ruimte om te werken. Borger: „Ik heb weleens overwogen een contactadvertentie te zetten voor een broer of zus. Dan hoefde ik het niet alleen te doen.”

Flexibele werktijden

Voor mensen die het zorgen blijven combineren met hun baan speelt hun baas een belangrijke rol volgens het SCP. „Op de werkvloer zou in elk geval meer aandacht moeten zijn voor zorgverplichtingen van werknemers. Naast flexibele werktijden staat begrip van leidinggevenden en collega’s bovenaan het wensenlijstje van werknemers met een mantelzorgtaak”, schrijven de onderzoekers.

Ruim de helft van de mensen die voor iemand zorgen informeert de baas en een vijfde kon specifieke werkafspraken maken. De meeste mensen kunnen rekenen op begrip – slechts vier procent is ontevreden over de reactie van de leidinggevende. Voor de meeste mantelzorgers zijn flexibele werktijden de passendste oplossing om werk en zorg te kunnen combineren. Dat is voor leidinggevenden dus ook dé manier om hun werknemers te ontlasten. Al kan dat ook zorgen voor een tweedeling in de samenleving. De onderzoekers schrijven: „Zo heeft een kassahulp of een verpleegkundige minder regelmogelijkheden dan iemand met een kantoorbaan. Er is dan ook een substantiële groep werkenden die niet of nauwelijks flexibel kan werken.”